از آنجا كه خداوند انسانهای صالح را دوست دارد، لذا اگر خلافى كنند، فوراً آنان را با عذاب خود مى گيرد تا متذكّر شوند، چنانكه خداوند در قرآن مى فرمايد: اگر پيامبر سخنى را كه ما نگفته ايم به ما نسبت دهد، با قدرت او را به قهر خود مى گيريم (1) و همچنين اگر مؤمنين خلافى كنند، چند روزى نمى گذرد مگر آنكه گوشمالى مى شوند.
امّا اگر کافران و نااهلان خلاف كنند، خداوند به آنان مهلت مى دهد و هرگاه مهلت آنها سرآمد، آنان را هلاك مى كند (2) و اگر اميدى به اصلاحشان نباشد، خداوند حسابشان را تا قيامت به تأخير مى اندازد و به آنان مهلت مى دهد تا پيمانه شان پر شود. خداوند در سوره ی آل عمران می فرماید:
«آنها كه كافر شدند، [و راه طغيان پيش گرفتند،] تصور نكنند اگر به آنان مهلت مى دهيم، به سودشان است! ما به آنان مهلت مى دهيم فقط براى اينكه بر گناهان خود بيفزايند و براى آنها، عذاب خواركنندهاى [آماده شده] است!» (3)
به مثال زیر توجه كنيد:
اگر قطرهاى چاى روى شيشه عينك شما بريزد، فوراً آن را پاك مى كنيد.
امّا اگر قطرهاى چاى روى لباس شما بچكد، صبر مى كنيد تا به منزل برويد و لباس خود را عوض كنيد.
و اگر قطرهاى روى فرش زير پاى شما بچكد، آن را رها مى كنيد تا مثلاً شب عيد به قالى شويى ببريد.
خداوند نيز با هركس به گونهاى رفتار مى نمايد و بر اساس شفّافيّت يا تيرگى روحش، كيفر او را به تاخير مى اندازد.
(1)«لو تقوَّل علينا بعضَ الاقاويل لأخذنا منه باليمين»( سوره حاقّه، آيه 44 - 45) ترجمه: و اگر (محمّد ص) از دروغ به ما برخى سخنان را مى بست، ما او را با قدرت مى گرفتيم
(2)«و جعلنا لمهلكهم مَوعداً»( سوره كهف، آيه 59) ترجمه: براى هلاكتشان موعدى قرار داديم!
(3) وَ لَا يحَْسَبنََّ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّمَا نُمْلىِ لَهُمْ خَيرٌْ لّأَِنفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلىِ لَهُمْ لِيزَْدَادُواْ إِثْمًا وَ لَهُمْ عَذَابٌ مُّهِين (سوره آل عمران، آيه 178)
